एक्कासि पेट दुख्यो भने यसरी हुनसक्छ ‘एपेन्डिसाइटिस’
काठमाडौँ , प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई एक्कासि पेट दुखेपछि गत मंगलबार अस्पताला पुर्याइयो । लगत्तै एपेन्डेसाइटिसको शल्यक्रिया गरिएपछि उनी हाल बेडरेस्टमा छन् ।
पुन: मिर्गौला प्रत्यारोपणको तयारीमा रहेका ६७ वर्षीय प्रधानमन्त्री ओलीको रोग निरोधक क्षमता कमीका कारण समयमै समस्या पहिचान हुन नसक्दा संक्रमण हटाउन लागि पेट खोलेर नै शल्यक्रिया गर्नुपर्यो । तर सबै बिरामीमा भने यस्तो स्थिति आउँदैन । एपेन्डेसाइटिस साधारण संक्रमणदेखि ज्यानै लिन सक्ने स्थिति (सेप्सिस) का रूपमा समेत देखिन सक्छ ।
‘एपेन्डेसाइटिसको समय मै समस्या पहिचान नहुँदा एपेन्डिक्स पेटमै फुटेर पेरिटोनाइटिस (पेटको संक्रमण) हुन्छ, यस्तो स्थितिमा पूरै पेट खोलेर संक्रमण हटाउनुका साथै एपेन्डिक्स फाल्नुपर्छ,’ वरिष्ठ शल्यचिकित्सक डा.सुनिल शर्मा ढकाल बताउँछन् । उनका अनुसार प्रधानमन्त्रीले उपयोग गर्ने ‘इम्युनोसप्रसेन्ट’ औषधिमा भएको एस्ट्रोराइडका कारण समयमै दुखाइ थाहा नभएर जटिल अवस्थामा आएको हो । तर यस्तो अवस्था सामान्य व्यक्तिमा भने नआउने उनको भनाइ छ ।
उसो त एपेन्डेसाइटिस ४ देखि ३० वर्ष समूहका व्यक्तिमा बढी देखिने भए पनि उमेर पाको हुँदै जाँदा यसको समस्या हुने सम्भावना घट्दै जान्छ । पेट रोग विशेषज्ञ डा.राहुल पाठक एपेन्डेसाइटिसको पहिचान गर्नु कठिन रहेको औंल्याउँदै भन्छन्, ‘एउटै परीक्षण र लक्षणले यो समस्या पहिचान गर्न कठिन हुन्छ । समस्या देखिए यसको उपचार शल्यचिकित्सा नै हो ।’
सामान्य अवस्थामा एपेन्डेसाइटिस हुँदा सुरुमा पेटको बीच भागमा बारम्बार दुखाइको अनुभव हुन्छ । त्यसको केही समयमा पेटको दाहिने तल्लो भाग अर्थात् एपेन्डिक्स भएको ठाउँमा दुख्न थाल्ने उनी बताउँछन् । एपेन्डिक्स भएको ठाउँमा थिच्दा, हिँड्दा, खोक्दा दुखाइ बढी हुने उनको भनाइ छ । पश्चिमा खानपानमा एपेन्डेसाइटिसको समस्या बढी हुने गरेको अध्ययनले देखाएको छ भने त्यहाँको दाँजोमा हाम्रो मुलुकमा यो समस्या कम देखिने गरिएको समेत डा.पाठक बताउँछन् । उसो त एपेन्डेसाइटिसको शत प्रतिशत पहिचान गर्न ‘सीटी स्क्यान’ एक मात्र विकल्प हो ।
राम्रो गुणस्तरको नयाँ अल्ट्रासाउन्ड मेसिन र यसलाई चलाउने दक्ष चिकित्सकले करिब ७० प्रतिशत रोग पहिचान गर्न सक्छन् । तर ३० प्रतिशत रोग पहिचान गर्न नसकिने औंल्याउँदै डा. शर्मा भन्छन्, ‘शतप्रतिशत रोग पहिचान गर्ने प्राय: सीटी स्क्यानबाट नै हो ।’ शतप्रतिशत रोग पहिचानमा समस्या भएकै कारण हाल एपेन्डेसाइटिसको आशंकामा पेटलाई चिर्दा दुई दशकअघिसम्म मुलुकमा एपेन्डेसाइटिस हुँदा ‘सेप्सिस’ भएर वा समयमै रोग पहिचान नभएर गलत उपचारले ज्यान जाने डर हुन्थ्यो । तर हाल स्थिति फेरिएको छ । ठूला स्वास्थ्य केन्द्रमा करिब ९० प्रतिशतसम्म यसको शल्यक्रिया ल्यापरोस्कोपिक विधि (पेट नखोली अर्थात् प्वाल पारेर) बाट समेत डा. शर्मा बताउँछन् ।
-
आजदेखि विद्यार्थी भर्ना अभियान सुरु : गुणस्तरीय शिक्षामा प्रधानमन्त्रीको जोड
काठमाडौं, नयाँ शैक्षिक सत्र २०८१ को विद्यालय भर्ना अभियान आजदेखि सुरु भएको छ । ‘सबै -
आज नयाँ वर्ष : देशभर शुभकामना आदान–प्रदान गरेर मनाइँदै
काठमाडौं । विक्रम संवतको नयाँ वर्ष (२०८१) आज (शनिबार) देखि सुरु भएको छ ।